19 kwietnia 2017
Kategoria: 
Zachęcam do lektury artykułów opublikowanych w monografii „INNOWACJE SPOŁECZNE W TEORII I PRAKTYCE” wydanych pod moją redakcją.
Ze wstępu do monografii…
W wyniku głębokich przemian we współczesnym świecie, obowiązujące dotychczas idee i zasady ulegają przeobrażeniom, a my jesteśmy świadkami powstawania nowych organizacyjnych i społecznych przemian, w których kluczowym czynnikiem wzrostu gospodarczego staje się potencjał człowieka.
Obserwowane od ponad wieku przyspieszenie rozwoju gospodarczego i wzrost dobrobytu były dotychczas związane z postępem technicznym, który był napędzany wprowadzanymi na rynki innowacyjnymi rozwiązaniami. Rozwój innowacyjny nie byłby jednak możliwy bez odpowiedniego klimatu społecznego, sprzyjającego wprowadzaniu tych zmian. Innowacje pojawiały się często w przeszłości, jednak nie miały wielkiego wpływu na poprawę dobrobytu człowieka. Dopiero to, co obecnie nazywamy rewolucją przemysłową, czyli rozwojem kapitalistycznym opartym na wolności gospodarczej, poszanowaniu własności prywatnej, korzystaniu z owoców własnej pracy (mechanizm rynkowy) pozwoliły na szybkie i szerokie rozprzestrzenianie się innowacji i zaspokajanie potrzeb całego społeczeństwa (nie tylko elit) [W. Kwaśnicki, Jak wspierać rozwój innowacji społecznych, [w:] Innowacje społeczne, od idei do upowszechniania efektu, pod red. A. Olejniczuk-Merta, Monografie Instytutu Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, Warszawa 2014, s. 27.].
Tekst monografii w formacie PDF
Obecnie uwaga badaczy i praktyków gospodarczych stopniowo przesuwa się z innowacji technicznych i technologicznych, dotąd głównym stymulatorem rozwoju gospodarczego, na innowacje społeczne oznaczające rozwiązania, które zarówno odpowiadają na zapotrzebowanie społeczne, jak i powodują trwałą zmianę w grupach społecznych. Przez innowacje społeczne rozumie się zarówno społecznie uzasadnione innowacje techniczne i technologiczne, jak i innowacje stricte społeczne. Za innowacje społeczne uznaje się nowe idee (produkty, usługi, modele), które efektywniej zaspokajają potrzeby społeczne i jednocześnie tworzą nowe relacje współpracy. Są to więc innowacje korzystne dla społeczeństwa, dbające o jakość jego życia a jednocześnie zapewniające stałą poprawę tej jakości [E. Jędrych, Inwestowanie w innowacje społeczne w organizacjach gospodarczych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013, ss. 85-86.]. Koncepcja ta zakłada, iż społeczeństwo jest współuczestnikiem, współtwórcą oraz jednocześnie adresatem i beneficjentem zmian innowacyjnych. Jak pisze Witold Kwaśnicki, niezależnie od sposobu definiowania innowacji społecznej, każda innowacja zawiera w sobie ten postulowany element „społeczna”. Nawet jeśli jest to czysta innowacja techniczna, to zawsze ma charakter społeczny, w znacznym stopniu wpływając na styl życia społecznego. Czy takie innowacje techniczne, jak żarówka, samochód, samolot, telewizor, radio (listę można wydłużać) nie są także społecznymi? To przecież one w radykalny sposób zmieniły styl życia codziennego, a także stały się podstawą wykształcenia nowych reguł kulturowych i zachowań społecznych. Można zaakceptować, że w ostatnich 250 latach zmieniała się struktura komponentów technicznych i społecznych we wprowadzanych innowacjach. W wieku XIX te komponenty mogły być mniej znaczące niż obecnie, także rozprzestrzenianie innowacji i jej wpływ na styl życia w XIX wieku mógł być wolniejszy. Tego typu zmiana struktury komponentów technicznego i społecznego wydaje się być naturalnym procesem związanym np. ze stopniowym zaspokojeniem potrzeb niższego rzędu (materialnych) i w coraz większym stopniu dbałością o zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu (niematerialnych). Znaczący potencjał innowacji społecznych jest podkreślany także w strategicznych dokumentach Unii Europejskiej i wszystkich krajów członkowskich, a także Stanów Zjednoczonych.
Środowiska akademickie dość szeroko prowadzą dyskusję dotyczącą definicji innowacji społecznych, rodzajów innowacji, ich projektowania, wdrażania, pomiaru efektywności. Niniejsza publikacja jest głosem w dyskusji o kształcie innowacji społecznych, w której swoje opinie wyrazili przedstawiciele różnych środowisk. Kolejne artykuły są efektem doświadczeń i badań środowiska naukowego, prakademików łączących przemysłowe i akademickie doświadczenia, organizacji pozarządowych, oraz przedstawicieli przemysłu.
W monografii podjęto problematykę dotyczącą mechanizmów wdrażania innowacji społecznych oraz narzędzi umożliwiających pozyskiwanie kapitału i poparcia społecznego dla przedsięwzięć, które to narzędzia są przykładami innowacji społecznych samymi w sobie.
Tematykę poruszono w artykułach Wdrażanie innowacji społecznej oraz Wykorzystanie koncepcji innowacji otwartych do finansowania i tworzenia innowacji społecznych. W kolejnych tekstach zaprezentowano rozważania teoretyczne poparte własnymi i obcymi, badania dotyczące relacji występujących pomiędzy innowacjami społecznymi a koncepcją społecznej odpowiedzialności. W artykułach Zielone innowacje społeczne a społeczna odpowiedzialność mikroprzedsiębiorstwa. Studium przypadku oraz Koncepcja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa jako źródło innowacji społecznych wskazano na przykładzie mikroprzedsiębiorstwa oraz międzynarodowych korporacji obszary, w których koncepcje innowacji społecznych oraz społecznej odpowiedzialności uzupełniają się wzajemnie oraz w jaki sposób mogą wpłynąć na zwiększenie zyskowności i poprawę wizerunku rynkowego. W monografii zaprezentowano także istotę i powstawanie innowacji technicznych, których wynikiem są prospołeczne rozwiązania, wpływające na jakość życia określonych grup społecznych. W artykule Alternative methods of human-computer interaction opisano technologie wspomagające komunikację człowieka z komputerem bez wykorzystania tradycyjnych urządzeń peryferyjnych typu klawiatura, mysz. Opisane rozwiązanie umożliwiło obsługę komputera za pomocą ruchu gałek ocznych osobom z silnymi zaburzeniami widzenia i ruchu. Innym przykładem innowacji technicznych, posiadających wymiar społeczny, są innowacje wprowadzane na rynku e-commerce. W artykule Innowacje społeczne w polskim sektorze e-commerce opisano przykłady innowacji technicznych wprowadzanych nie z potrzeby optymalizowania procesów informatycznych, ale otwierających szerszy dostęp i usprawniających procesy zakupów w internecie. W kolejnych artykułach wskazano na rolę innowacji społecznych w kontekście społeczności lokalnych oraz oddolnego rozwoju innowacji. W artykule Rozwój i dostęp do technologii i informacji w służbie społeczności lokalnych na przykładzie małych i średnich przedsiębiorstw. Studium przypadku firmy Insite opisano możliwości, jakie otwierają przed użytkownikiem Internetu media społecznościowe, Open Data, czy otwarte publikacje naukowe oraz w jaki sposób małe i średnie przedsiębiorstwa mogą wpływać na rozwój i upowszechnianie dostępu do technologii w środowiskach lokalnych. W artykule Innowacja oczami socjologa. O znaczeniu pojęcia, wybranych uwarunkowaniach innowacyjności i przykładach nowych sieci wspierających innowacje na wsi podjęto problem definiowania innowacji w socjologii. Wskazano na społeczne uwarunkowania innowacyjności, zaliczając do nich poziom kapitału ludzkiego oraz społecznego. W kolejnych artykułach, kończących rozważania na temat innowacji społecznych, przedstawiono: 1. Perspektywę postrzegania innowacji społecznych oraz bariery i stymulatory rozwijania innowacji społecznych w Czechach, Social Innovations in the Czech Republic. 2. Potrzeby wykorzystania dotychczasowych tendencji w zmianach postaw mieszkańców regionu zachodniopomorskiego w kierunku rozwoju innowacji społecznych i ich wpływ na efektywność wykorzystania potencjału regionu, Bariery innowacji – postawy mieszkańców a gospodarka turystyczna wiejska pomorza 2014: aspekty zarządzania. 3. Badania wdrożeń innowacji społecznych w jednostkach służby zdrowia w województwie podlaskim, ich rodzajów, problemów i efektów, Ocena innowacji społecznych w ochronie zdrowia. 4. Rozważania na temat wpływu przebiegu kariery zawodowej na innowacyjność w działaniach zawodowych pracownika, Przebieg kariery zawodowej a innowacyjność pracownika.
Tagi: bariery innowacji społecznych, innowacje społeczne, wdzrażanie innowacji społecznych